به گزارش خبرنگار گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس، این روزها سال تحصیلی جدید در کشورمان آغاز شده و بسیاری از جوانان برای ترم اول دانشگاه ثبت‌نام می‌کنند. جوانانی که تا سال گذشته دانش‌آموز بوده‌اند و حالا برای ورود به محیط جدید آماده می‌شوند. این جوانان شوقی در سر دارند و رویایی برای آینده تصور کرده‌اند اما از سوی دیگر خانواده‌هایشان هم با تمام خوشحالی از قبولی فرزندشان در دانشگاه، بجز نگرانی برای موفقیت مادی فرزندشان نگران هویت ملی مذهبی او هم هستند.
خانواده‌های دانشجویان این روزها به این مساله می‌اندیشند که نکند فرزندی که با جان و دل و در شرایط اقتصادی ناهموار تربیتش کرده‌اند نتواند تحولات محیط جدید را مدیریت کند و خدای ناکرده با انحراف هویتی و اخلاقی مواجه شود.
جوان امروز در دنیای پرتحول امروزی باید چگونه تربیت شده باشد که هم بتواند با تحولات و تغییرات مدرن پیش برود و هم هویت ملی و مذهبی خود را حفظ کند؟ دانشگاه‌های ما باید چگونه باشد تا خانواده‌ها نیز با خیالی آسوده فرزندشان را راهی دانشگاه کرده و جز موفقیت برایش چیزی تصور نکنند و نگرانی دیگری نداشته باشند؟
در همین زمینه گفت‌وگویی را با غلامرضا خواجه سروی استاد دانشگاه علامه طباطبایی(ره) و معاون فرهنگی و اجتماعی اسبق وزارت علوم داشتیم.
در مصاحبه ما با خواجه‌سروی می‌خوانید:
حوزه فرهنگی وزارت علوم عموماً یک حوزه مغفولی است
تغییر هویت فرزندان در دانشگاه‌ها، مسأله مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد
تا زمانی که سند دانشگاه اسلامی مغفول است هویت دانشجویان دستخوش تغییر می‌شود
اسناد بالادستی امور فرهنگی دانشگاه‌ها چهل سال پیش تهیه شده و امروز نیازمند عمل است
کار فرهنگی باید برای سه قشر اساتید، دانشجویان و کارکنان دانشگاه با هم انجام شود
* در هیچ دوره‌ای به حوزه فرهنگی وزارت علوم اهمیتی داده نشده است
فارس: یکی از مواردی که می‌تواند در هویت بخشی دانشجویان اثر بخش باشد، معاونت فرهنگی دانشگاه‌ها است، لطفا درباره جایگاه این معاونت در جامعه امروزی بفرمایید؟
خواجه سروی: آنچه که من تصور می‌کنم چرا چنین اتفاقی می‌افتد یک دلیل بسیار مهم دارد آن اینکه به طور کلی حوزه فرهنگی در دانشگاه‌ها و حتی خود وزارت علوم یک حوزه‌ای است که کم به آن بها داده می‌شود و این مربوط به دولت خاصی هم نیست؛ شاید از ابتدا حوزه فرهنگی وزارت علوم جزو حوزه‌هایی بود که اهمیت زیادی در هیچ زمانی به آن داده نشده است.
حوزه فرهنگی وزارت علوم عموماً یک حوزه مغفولی است؛ منظورم شخص یا دوره خاصی نیست اما روحیه و آن گرایش حاکم بر وزارت علوم بیشتر گرایش به علم و فناوری و پژوهش و آموزش است لذا کمتر در تعلق خاطر مسئولان وزارت علوم، مسائل فرهنگی مورد توجه قرار گرفته است. نه تنها خود وزرا بلکه مسئولان رده پایین‌تر از وزرا یعنی معاونان و مدیران نیز عمدتاً به دنبال این بودند که یا از لحاظ بودجه‌ای، وزارت علوم را تقویت کنند یا کارهای عمرانی انجام دهند یا در حوزه دانشجویی توجه به مباحث تغذیه و خوابگاه یا حوزه فناوری و پژوهش و … را توسعه دهند و اگر در پایان چیزی از بودجه باقی بماند به مسائل فرهنگی می‌پردازند اگر هم باقی نماند حوزه فرهنگی مغفول واقع می‌شود.
البته این مسئله یک استثنایی هم دارد و آن اینکه در دوره دولت‌های نهم و دهم واقعاً به حوزه فرهنگی اهمیت داده شد در دوره سوم دولت اصلاحات نیز تلاش شد تا حوزه فرهنگی را تقویت کنند اما کمتر در راستای آرمان‌های نظام و اسناد بالادستی نظام جمهوری اسلامی و در دوره‌های بعدی نیز به حوزه فرهنگی کم اهمیتی شد.
* تا زمانی که سند دانشگاه اسلامی مغفول است هویت دانشجویان دستخوش تغییر می‌شود
فارس: پس به نظر شما خانواده‌ها چطور می‌توانند نگرانی‌هایشان را از ورود فرزندانشان به دانشگاه و تغییر هویت آنها توسط دانشگاه کم کنند؟
خواجه سروی: آنچه که باید به آن پرداخته شود تا آسیب‌های هویتی و اجتماعی در دانشگاه کم شود و برای نگرانی خانواده‌ها چاره‌اندیشی شود، هیچ گاه خیلی مدنظر وزارت علوم نبوده است. البته در اوایل انقلاب و تا زمان دفاع مقدس وضعیت دانشگاه‌ها متفاوت بود اما تغییر هویت فرزندان در دانشگاه‌ها، مسأله مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
بنده زمانی که در معاونت فرهنگی دانشگاه مسئول بودم سال‌های ۸۴ تا ۸۸ و ۸۸ تا ۹۲ این مسئولیت را بر عهده داشتم با وجود اینکه همیشه از حمایت وزرا برخوردار بودم، ساختار دانشگاه به شکلی است که امکانات و حمایت‌های بیشتر به سوی علم و فناوری و پژوهش و آموزش می‌رود و کمتر کسی به حوزه فرهنگی فکر می‌کند یا تعلق خاطری نسبت به آن دارد به همین دلیل است که حوزه فرهنگی اساساً شکل نمی‌گیرد مگر اینکه نگاه‌ها عوض شود.
بنده تنها راه‌حل را این می‌دانم که به اسناد بالادستی مرتبط با آموزش عالی عمل شود؛ ما اسناد بالادستی بسیار خوبی داریم و سند دانشگاه اسلامی سند بسیار مهمی است که اگر فقط به بخش‌هایی از این سند عمل شود می‌توان گفت بیشتر نگرانی‌ها خود به خود از بین می‌رود و اصلاً جایی برای آن نمی‌ماند بنابراین چون سند دانشگاه اسلامی مغفول است و یا کمتر به آن اهمیت داده می‌شود این نگرانی‌ها همچنان وجود دارد لذا تغییراتی که در هویت دانشجویان اتفاق می‌افتد زمانی که از دبیرستان به دانشگاه می‌آیند و توقعات و انتظاراتی دارند در جهات دیگر هدایت شده، خود به خود آنچه که می‌خواهیم نمی‌شود و این جای بسی نگرانی دارد.
بنابراین بایستی مجموعه آموزش عالی کشور از شورای عالی انقلاب فرهنگی گرفته تا وزارت علوم، دانشگاه آزاد و … همگی ملزم شوند اسناد بالادستی در حوزه فرهنگ را دستور کار خود قرار داده، بودجه و امکانات کافی برای آن در نظر گرفته و به طور کلی بخش فرهنگ را جدی بگیرند.
* اسناد بالادستی امور فرهنگی دانشگاه‌ها چهل سال پیش تهیه شده و امروز نیازمند عمل است
فارس: برای اینکه شاهد این اتفاق مثبت باشیم و اسناد بالادستی در دستورکار جدی مسئولان حوزه فرهنگ قرار گیرد، چه گام‌هایی باید برداشته شود؟
خواجه سروی: یک بخش‌هایی در کشور ما از جمله بخش فرهنگ، واقعاً در حد تعارف است در حالی که حوزه فرهنگ با تعارف جلو نمی‌رود به نظر می‌رسد نیاز نیست کار جدیدی در حوزه برنامه‌ریزی برای فرهنگ انجام شود مگر جاهایی که لازم است بخش‌هایی به روز شود و این بدان معنا نیست که ما دوباره بنشینیم و بر اساس سند بالادستی برنامه تهیه کنیم جلسه بگذاریم اینها خیلی لازم نیست اینها حدود ۴۰ سال است که انجام شده و امروز نیازمند عمل است یعنی اگر به بخش کوچکی از این اسناد بالادستی عمل شود بسیاری از زمینه‌های معضلات و مشکلات در دانشگاه‌ها از بین می‌رود.
در دورانی که بنده متصدی امور فرهنگی در دانشگاه بودم، مشکلاتی پیش‌روی ما قرار داشت از جمله اینکه مجلس شورای اسلامی برای همه چیز بودجه می‌گذارد اما به مسئولان فرهنگی دانشگاه‌ها که می‌رسد می‌گوید بودجه نداریم، تمام شده. از این رو حوزه فرهنگی حوزه‌ای است که هم اکنون مسئولانش با مشکلات زیادی در رابطه با بودجه و امکانات روبه‌رو هستند. در آن دوران ما نیز مجبور بودیم که با چنگ و دندان حوزه فرهنگی دانشگاه را سر پا نگه داریم تا بخشی از اهداف برنامه را محقق کنیم.
* کار فرهنگی باید برای سه قشر اساتید، دانشجویان و کارکنان دانشگاه با هم انجام شود
فارس: با توجه به اینکه هر سال دانشجویان جدیدی به دانشگاه می‌روند این امر مستلزم آن است که معاونت فرهنگی دانشگاه‌ها به روز باشند و برنامه‌های متنوعی را در برنامه‌ریزی‌هایشان برای هویت بخشی به جوانان داشته باشند؟
خواجه سروی: بله همانطور که اشاره داشتید باید مدنظر داشته باشیم که نسل‌ها تغییر می‌کنند و نمی‌توان گفت مثلاً یک دانشگاهی خوب عمل کرده، پس می‌تواند برای مدتی حوزه فرهنگی را رها کند بلکه سال به سال افراد جدیدی وارد دانشگاه می‌شوند لذا باید برنامه‌ها را به روز کرد و ما برای موفقیت در امور فرهنگی دانشگاه‌ها ناچار هستیم برای سه قشر برنامه فرهنگی داشته باشیم نه فقط دانشجویان بلکه خود اساتید بسیار مهم هستند که باید در حوزه فرهنگ باید هم تولیدکننده و هم مصرف‌کننده باشند.
همچنین کارکنان دانشگاه‌ها نیز در این زمینه اهمیت دارند که باید برای آنها نیز برنامه‌های فرهنگی داشت و به طور کلی، دانشجویان، اساتید و کارکنان دانشگاه همگی یک خانواده هستند که باید همه اعضا هماهنگ و متناسب با هم باشند از این رو نمی‌شود ما فقط برای دانشجویان کار فرهنگی انجام دهیم و در حوزه اساتید هیچ کاری نکنیم چرا که اصل دانشگاه، اساتید هستند؛ بنابراین اگر استادی به لحاظ علمی، فرهنگی، اخلاقی و تربیتی فرد درست‌کاری باشد طبیعتاً اثرگذاری مطلوب را خواهد داشت.
ما به اندازه کافی، سند بالادستی، برنامه و حتی ساختار طراحی شده برای مباحث فرهنگی داریم آنچه که مهم است این است که باید عمل شود و این مستلزم حمایت است یعنی مجلس شورای اسلامی باید علاوه بر اینکه برای امور فرهنگی دانشگاه‌ها بودجه‌ای تخصیص می‌دهد بر هزینه‌کرد آن نیز نظارت کند و دانشگاه‌ها هم مستعد این کار هستند که می‌توانند با کمترین هزینه چنین کاری را سامان دهند مشروط به اینکه حمایت‌ها و اراده انجام چنین کاری وجود داشته باشد و به این وسیله می‌توان عمده نگرانی خانواده‌ها در خصوص تغییر هویت جوانان را در ورود به دانشگاه‌ها کم کنیم.
در پایان می‌توان گفت که مواردی همچون هویت ملی، تعهد به نظام و کشور، تعهد به فرهنگ ایثار و شهادت، ارزش‌ها موارد مهمی است که باید وقتی دانشجویان به دانشگاه‌ها وارد می‌شوند تقویت شوند. باید یک اهمیت جدی به حوزه فرهنگی در دانشگاه‌ها داده شود قوه مقننه، قوه مجریه به اضافه شورای عالی انقلاب فرهنگی، مراکز فرادستگاهی که همه نمایندگان دستگاه‌ها در آن حضور دارند باید اهمیت جدی داده شود تا امور فرهنگی بتواند روال خود را طی کند.
انتهای پیام/